ژئوفیزیک یا فیزیک زمین از شاخه‌های اصلی علوم زمین است که با استفاده از روش‌های لرزه‌ای، مغناطیسی، گرانشی و الکتریکی به مطالعه کمی خواص مختلف فیزیکی زمین می‌پردازد. ژئوفیزیک خود به دو بخش تقسیم می‌شود.

در ژئوفیزیک محض کل کره زمین یا قسمت عمده‌ای مورد مطالعه قرار می‌گیرد. ولی در ژئوفیزیک کاربردی با توجه به اهداف کاربردی و اقتصادی، پوسته و نزدیک سطح زمین مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

بحث ژئوفیزیک کاربردی خود به دو بخش ژئوفیزیک اکتشافی و مهندسی تقسیم‌بندی می‌شود. در بخش ژئوفیزیک اکتشافی ما سه‌شاخه مجزا داریم به نام ژئوفیزیک نفت، معدن و آب. پس تا اینجا متوجه شدیم که ژئوفیزیک چیست؟ چند شاخه دارد و ژئوفیزیک آب در کدام دسته قرار دارد.

متداول‌ترین روش‌های ژئوفیزیک مورد استفاده در بحث آب یابی، روش‌های الکتریکی و الکترومغناطیسی هستند. در مقاله انواع روش های آب یابی به طور کامل در این باره توضیح داده شده است.

پس تا اینجا متوجه شدیم که آب یابی به روش ژئوفیزیک، از زیرشاخه‌های ژئوفیزیک اکتشافی است که از شاخه ژئوفیزیک کاربردی است.

در متداول‌ترین آب یابی به روش ژئوفیزیک (روش الکتریکی)، با داشتن مقاومت الکتریکی و استفاده از جداول و اطلاعات مقاومت ویژه الکتریکی، انواع خاک‌ها، سنگ‌ها و آب را می‌توان تخمین زد.

روش‌های الکتریکی

اساس کار در روش مقاومت سنجی که از روش‌های الکتریکی آب یابی هست، محاسبه مقاومت الکتریکی محیط بین دو الکترود است که بر روی زمین کار گذاشته شده‌اند. بر طبق این روش و قانون اهم، با داشتن اختلاف پتانسیل و شدت‌جریان بین دو الکترود مذکور می‌توان مقاومت الکتریکی آن را محاسبه کرد. از این روش برای مطالعه لایه‌های زیر سطحی و تعیین سطح آب زیرزمینی استفاده می‌شود.

در مجموع از این روش می‌توان در تعیین عمق سنگ کف، ضخامت لایه آبدار، مناطق کارستیک، نوع لایه‌بندی و رسوبات، وضعیت لایه‌های آبدار، سطح لایه آبدار را مشخص کرد.

از محدودیت‌های این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • در مناطق با مساحت کم امکان استفاده از این روش وجود ندارد؛ زیرا امکان گسترش خطوط الکترود وجود نخواهد داشت. پس به دلیل گسترش کمتر خط الکترودها عمق کمتری بررسی می‌شود.
  • در محدوده‌های شهری که جریانات کابل‌های برق زیرسطح زمین و بالای سطح زمین قرار دارد امکان خطا وجود دارد. پس به این دلیل نمی‌توان در این مناطق از روش الکتریکی برای آب‌یابی استفاده شود.
  • در زمین‌های با شیب زیاد خطای روش الکتریکی افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل استفاده از این روش در زمین‌هایی که در دامنه کوه‌ها و زمین‌های با شیب زیاد قرار دارند کارایی چندانی ندارد.
  • استفاده از این روش در محل‌هایی که بستر محیط مورد مطالعه پوشیده از سازه‌های دست بشر هستند، مانند بتن و کف‌سازی‌های یک‌دست (مانند کارخانه‌ها و داخل کارگاه‌های صنعتی) وجود ندارد.
  • در مناطقی که بافت زیرزمین اختلاف بارزی از نظر مقاومت الکتریکی وجود ندارد، کارایی این روش کاهش می‌یابد.

روش‌های الکترومغناطیسی

روش‌های الکترومغناطیسی جز روش‌های جوان برای آب یابی به روش ژئوفیزیک هستند. این روش به دلیل سرعت بالاتر در برداشت اطلاعات، عدم نیاز به نیروی انسانی فراوان و به‌تبع آن کاهش در هزینه‌های انجام مطالعات را نسبت به روش‌های الکتریکی در بردارد. روش‌های EM می‌تواند با استفاده از سیگنال‌های طبیعی زمین (مانند مگنتوتلوریک) انجام شود، یا با استفاده از یک فرستنده مصنوعی در میدان نزدیک (هدایت سنج الکتریکی زمین) به کار برده شود.

اهمیت آب‌یابی به روش ژئوفیزیک

با توجه به پیشرفت علم در زمینه‌های مختلف، علم ژئوفیزیک در شاخه آب نیز پیشرفت‌های بسیار زیادی داشته است. بر همین اساس روش‌های مختلفی برای ژئوفیزیک اکتشافی در مبحث آب‌یابی در سراسر دنیا به‌خصوص ایران در حال استفاده است.

اهمیت آب‌یابی به روش ژئوفیزیک ازاین‌حیث مهم است که بر اساس علم انجام می‌شود. علم نیز به معنای مجموعه آگاهی‌های قابل‌اتکا هست که از لحاظ منطقی قابل توضیح باشد. این بدان معنا است که اگر قصد آب‌یابی بر اساس علم و روش‌های علمی را داشته باشید می‌توانید از روش‌های ژئوفیزیک که قابل توضیح هستند استفاده کنید. ولی ذکر این نکته نیز الزامی است که تجربه و اپراتور در استفاده از این روش‌ها، بسیار مهم است.  از اهمیت آب‌یابی به روش ژئوفیزیک می‌توان به کاهش هزینه‌های سنگین حفاری و صرف وقت کمتر اشاره کرد.

در سال‌های گذشته،  هزینه‌های حفاری چاه آب کم بوده و تعداد چاه‌های حفاری شده‌ای که بدون آب یابی با ژئوفیزیک حفر می‌شدند نیز، زیاد بود. ولی در چند سال اخیر و با توجه به رشد دلار، هزینه‌های حفاری و تجهیزات نیز بسیار زیاد شده است. پس حفاری بدون آگاهی از لایه آبدار مناسب، اشتباه بزرگی است. ذکر این نکته نیز الزامی است که روش‌های ژئوفیزیک آب‌یابی نیز شاخه‌ای از علم هستند و بدون خطا نیستند. ولی حفاری بدون هیچ‌گونه آگاهی برای استحصال بیشترین آب زیرزمینی ریسک بسیار بزرگی است که هنوز هم بسیاری از افراد انجام می‌دهند. پس به‌منظور کاهش هزینه‌های سنگین حفاری و اتلاف زمان، می‌توان با استفاده از روش‌های ژئوفیزیک، قبل از حفاری اقدام به آب‌یابی کنید.

آب یابی به روش ژئوفیزیک توسط زیماگستر

شرکت زیماگستر در طی سال‌های اخیر آب یابی های بسیار زیادی در سراسر ایران انجام داده است. شرکت ما با توجه ‌به روش‌های علمی و قابل‌توضیح اقدام به آب یابی می‌نماید. بر همین اساس ما سعی کرده‌ایم که باتجربه بسیار زیاد و استفاده از روش‌های علمی کمک شایانی به کشاورزان، صنعتگران و افرادی که نیاز به حفاری چاه آب دارند انجام دهیم. آب‌یابی توسط شرکت زیماگستر با دستگاه‌های ژئوفیزیک انجام می‌شود تا با کمترین میزان خطا روبرو باشیم. کارشناسان شرکت زیماگستر ابتدا عوامل مختلفی از قبیل شرایط منطقه، زمین‌شناسی، لوکیشن و… را بررسی و چگونگی برطرف‌کردن نیاز شما را تحلیل کرده و سپس با استفاده از روش ژئوفیزیک مطلوب و مناسب با محل شما اقدام به شناسایی بهترین محل برای آب‌یابی می‌کند. پس به‌منظور اطلاع از نحوه آب‌یابی به روش ژئوفیزیک توسط زیماگستر کافی است با ما تماس بگیرید و از مشاوره رایگان ما بهره‌مند شوید.